YAMAN DEDE: 

Aşkın ve irfanın şairi olan;Türk edebiyatı ve tasavvuf geleneğinde müstesna bir yere sahip olan Yaman Dede (asıl adı: Kayserili Mıgırdiç Margosyan), aşkı, dönüşümü ve ilahi cezbenin insan ruhunda açtığı derin yarıklarla tanınan bir gönül erbabıdır. Onun hayatı, yalnızca biyografik bir hikâye değil; aynı zamanda insanın hakikati arayışını, içsel yolculuğunu ve Yunus’tan Mevlânâ’ya uzanan irfan çizgisinin modern zamanlardaki bir tecellisini yansıtır.

1. HAYATI: 

Yaman Dede, Kayseri’de Ermeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Daha genç yaşlarda edebiyata ve özellikle Mevlânâ’nın düşüncesine ilgi duydu. Farsçaya hâkimiyeti, Divan şiirini ve klasik metinleri anlayacak seviyedeydi.

Onu diğer birçok sanatçıdan ayıran husus, ruhani arayışının hayatının bütün safhalarını belirlemiş olmasıdır. Mevlânâ’nın cezbesi, henüz Müslüman olmadan önce, onun ruh dünyasında derin izler bırakmış; “aşk” kavramını varoluşunun merkezine yerleştirmiştir.

Müslüman olduktan sonra aldığı “Yaman Dede” lakabı, hem gönlündeki ateşin şiddetini hem de talebelerine duyduğu derin muhabbeti ifade eder. Uzun yıllar öğretmenlik yapmış, şiirleri ve sohbetleriyle geniş bir çevreye tesir etmiştir.

2. ŞAİRLİĞİ: 

Yaman Dede, şiirlerinde yoğun bir ilahi aşk, teslimiyet, yanış ve içsel deneyim temalarını işler. Şiirleri sade, fakat derin bir lirizme sahiptir.

Özellikle Mevlânâ’ya duyduğu sevgi, mısralarında sık sık kendini gösterir. Onun şiiri, teknik inceliğinden ziyade samimiyeti ve ruhunun çıplaklığından güç alır.

Şiirlerinde kullandığı iman, hasret, vuslat, ateş ve nur gibi imgeler, klasik tasavvuf şiirindeki sembolizmi modern Türkçe ile yeniden yorumlar. Bu sebeple Yaman Dede, hem geleneğe bağlı hem de çağını aşabilen bir şair olarak kabul edilir.

3.MEVLÂNÂ AŞKI

Yaman Dede’nin tasavvufi duruşunun merkezinde Mevlânâ’ya duyduğu muhabbet vardır. O, Mesnevî’nin mısralarında kendini bulmuş, Mevlânâ’nın gönlünden süzülen ışığın kendi iç karanlıklarını aydınlattığını dile getirmiştir.

“Ben Mevlânâ’yı anlamadım, yalnızca sevdim.” cümlesi, hem tevazuunu hem de bu ilişkinin mahiyetini özetler.

Tasavvuf anlayışında şekil değil, öz ve gönül hâli esastır. Sohbetlerinde sık sık aşkın bir “yanma” olduğunu, hakikatin ise bu yanıştan sonra kalpte ortaya çıktığını vurgulamıştır.

4. EĞİTİMCİ KİŞİLİĞİ

Yaman Dede, sadece bir şair değil; aynı zamanda çok sevilen bir öğretmendi. Talebelerine edebiyatın inceliklerini öğretirken, aynı zamanda onlara gönül terbiyesi kazandırmaya çalışırdı.

Onun derslerinde şiir, kuru bir bilgi değil; ruhu besleyen bir hâldi. Bu yönüyle birçok öğrencisinin hayatında unutulmaz izler bıraktı.

Yaman Dede’nin eğitimciliği, irfan geleneğinde olduğu gibi, bilgiyi bir emanete dönüştüren bir yaklaşıma dayanıyordu.

5. MÎRASI:

Yaman Dede’nin ardında büyük hacimli eserler kalmamıştır; fakat düşünceleri, şiirleri ve sohbetlerinden derlenen metinler, bugün hâlâ gönülleri aydınlatmaya devam etmektedir.

Onu değerli kılan, yalnızca yazdıkları değil, yaşadığı hâldir.

İlahi aşka teslimiyet, gönül inceliği, insanı kırmayan zarafeti ve Mevlânâ çizgisindeki duruşu, onu modern çağın “gönül adamları” arasında müstesna bir yere oturtur.

Sonuç olarak Yaman Dede’nin hayatı, insanın hakikate ulaşma çabasının bir örneği olduğu kadar, aşkın insan ruhunu nasıl dönüştürebileceğinin de güçlü bir göstergesidir. Mevlânâ’ya duyduğu sevgi, şiirine ve kişiliğine yön vermiş; talebelerine bıraktığı miras ise bugün hâlâ ilham kaynağı olmaya devam etmektedir.

Onun hikâyesi, dış kimliklerden öte, insanın gönlündeki hakikat yolculuğunun önemini bize yeniden hatırlatır.