Her iki cihanda da mutlu ve kutlu olmanın bilgisini bizlere aktaran, Türklerin erdem ve ahlâk kitabı olan Yusuf Has Hâcibin kıymetli eseri Kutadgu Bilig’den alarak tematik yönünü muhafaza etmekle birlikte, lirik ve didaktik yönden düzenleme yapılıp ve günümüz Türkçesine uyarlanan şiir, benim gibi nasihate ihtiyacı olanlar için ve çok önemsediğim bir şiir olduğundan sizlerle paylaşmak istedim.
Dildendir mutluluk, dildendir değer;
Dili olmayana insan mı derler!
İnsanda dilince değişir kader
Ya yurda baş olur, ya başı gider.
Bir söz edeyim ki,kalsın seninle
Dilinden sızlanan insanı dinle:
Ağzından uygunsuz bir söz kaçırma
Dilinle taş atıp,başını yarma!
Çoğu faydasızdır, eyisi özdür,
Asıl söz ,bilerek söylenen sözdür.
Kem söz duyanları hep düşman eder;
Ederse insanı ,söz sultan eder.
Ne yumruktan ne kılıçtan iz kalır,
İnsan ölür, arkasından söz kalır.
Söyle: Doğru, güzel, öz sandığını;
Söyle: Bildiğini, inandığını,
Söyle, inananlar gelsin izinden,
Canına mal olsa dönme sözünden.
Akıllı, söz söyler amma az söyler;
Er olan sözünü, sakınmaz söyler.
Dinlersen sözümü ,geçmez iş işten,
Değerlidir söz, altundan, gümüşten
Altın,gümüş harcandıkça azalır,
Söz, yerinde harcandıkça kazanır.
Yel altını sürü sepet götürür;
Bir nasihat, bin musibet götürür…
Hikmetli söz, insan ruhunda etkisini göstermekte çilingir anahtarı gibidir. “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkartır.” atasözü aslında hikmetli ve nazikâne sözün yaptırım gücünü belirtmek üzere söylenmiş ve çağlar boyunca da geçerliliğini korumuş ve koruyacaktır.
Hikmet, fesahat ve belagat yönünden şairlerin kutupyıldızı sayılan Yunus Emre’mizin keleci bilen kişinin (sözünü bilerek, tartarak konuşan kişinin) diyerek başladığı; sözün etkisine ve gücüne dair şiiri, hepimize en büyük armağan ve edebi mirastır.
Sözünü bilen kişinin, yüzünü ağ ede bir söz
Sözü pişirip diyenin, işini sağ ede bir söz
Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı
Söz ola ağılı aşı ,bal ile yağ ede bir söz
Sözlerini pişirgil,yaramazını şeşirgil
Sözünü akıl ile düşürgil ,dimegil luzumsuz bir söz
Gel ahî ,ey şehriyâri sözümüzü dinle bâri
Hezâr gevher ü dinârı, kara taprağ ede bir söz
Kişi bile söz demini,demeye sözün kemini
Bu cihân cehennemini, sekiz cennet ede bir söz
Yürü yürü yolun ile gâfil olma bilin ile
Key sakın ki dilin ile, cânına dağ ede bir söz
Yûnus imdi söz yatından söyle sözü gayetinden
Key sakın o şâh katından, seni ırağ ede bir söz
Şükür ki böyle Yunus gibi bir değerlerimiz ve onun güzel sözleri var.
Atalarımız da bu konu da ne güzel sözler söylemişler.
"Söz gümüş ise, sukut altındır"
"Bana benden olur her ne olursa
Başım salah bulur,dilim durursa"
"Akıl tamamlamdıkça ,söz noksanlaşır "
Yerinde ve zamanında konuşmak ne kadar önemli ise,yerinde ve zamanında konuşmamak ta o kadar üzücü ve mahrumiyete sebeptir.. Yersiz ve boş konuşmanın zararından bahsetmiyorum bile.
Bir bilgeye sormuşlar:
"Bir insanın akıllı olduğunu nereden anlarsın" diye.O da demiş ki "Konuşmasından anlarım"
"Ya konuşmazsa demişler";Bilge şöyle cevap vermiş:"O kadar akıllı adam yoktur."
Yorumlar